Teken komen ook in Spanje voor

De warmere maanden zijn de favorieten van sommige geleedpotigen die zich voeden met bloed, de teken. In Spanje zijn de meest voorkomende infectieziekten die door teken worden overgedragen, knopkoorts en de ziekte van Lyme en Debonel / Tibola.

Wat is een teek?
Teken zijn kleine, zwarte diertjes, niet veel groter dan een speldenkop. Ze komen voor in vochtige, bosrijke gebieden, parken, weilanden en zelfs in tuinen (groot en klein). Ze zitten daar op lage begroeiing als struiken, varens, hoge grassen en dergelijke.

Kenmerken
Teken hebben net als alle spinachtigen acht poten, maar onderscheiden zich van de meeste spinachtigen, zoals de echte spinnen, onder andere doordat er geen duidelijke scheiding tussen kopborststuk en achterlijf bestaat. Teken kunnen maar met weinig dieren worden verward, een uitzondering zijn de luisvliegen. Deze apart gebouwde bloedzuigende vliegen zijn nagenoeg vleugelloos en kunnen net als een teek het lichaamsvolume sterk vergroten tijdens een maaltijd door de rekbare huid.

Lichaam
Een niet met bloed volgezogen teek is slechts een paar millimeter groot, de meeste soorten hebben onopvallende kleuren als bruin en zwart. Als een volwassen vrouwtje zich helemaal volgezogen heeft met bloed, kan ze meer dan een centimeter groot worden. Het lichaam heeft van boven een ronde tot ovale vorm en is in normale toestand plat, van opzij gezien. In volgezogen toestand ziet een teek er bijna rolrond uit, wat mogelijk is dankzij de extreem rekbare huid. Hierdoor kan een teek meer dan tien keer het eigen lichaamsgewicht aan bloed opzuigen.

Poten
Net als alle spinachtigen hebben teken acht poten, waarmee ze zich onderscheiden van de insecten. Tekenlarven hebben echter tot hun eerste vervelling zes poten, ze zijn hieraan makkelijk te onderscheiden van de nimfen die ook nog in een juveniel stadium verkeren maar al acht poten hebben. De poten van een teek zijn vergeleken met andere spinachtigen klein, op de voorpoten bevindt zich op de laatste geleding het orgaan van Haller, dit is een complexe structuur bestaande uit een putje dat een aantal zintuiglijke haren bevat en bij het lokaliseren van de gastheer wordt gebruikt. De precieze werking van dit zintuiglijk belangrijke en complexe orgaan is echter niet bekend.

Kop
De kop van een teek wordt ‘Gnathosoma’ of ‘capitulum’ genoemd. De kop van een teek is zeer klein, gefuseerd met het borststuk en nauwelijks zichtbaar. De kop draagt verschillende monddelen, de gepaarde delen aan weerszijden worden palpen genoemd. In het midden is een zuigsnuit of hypostoom aanwezig, die doet denken aan een tong en bestaat uit een met weerhaken getand steekorgaan. Het hypostoom wordt beschermd door twee cheliceren die helpen bij de doorboring van de huid. In het speeksel van een teek zit zowel een verdovende stof als een stof die de bloedstolling tegengaat. Een tekenbeet wordt door de plaatselijke verdoving niet gevoeld, de stollingsremmer zorgt ervoor dat de teek bloed kan blijven zuigen omdat er geen stolsel wordt gevormd. Harde teken scheiden na zich in de huid te hebben geboord een aparte lijmstof uit waarmee ze zich zeer goed vasthechten.

De periode dat ze voorkomen hangt sterk af van het weer. Van april tot september zijn ze echter zeker aanwezig.
Teken voeden zich met bloed van warmbloedige dieren als fazanten, muizen, egels, herten en mensen. Teken kunnen niet springen of vliegen. Ze wachten daarom in de begroeiing tot een gastheer voorbijkomt.
Dan laten ze zich vallen, hechten zich vast aan de huid en het zuigen kan beginnen. Wanneer een teek niet gestoord wordt kan één tekenmaaltijd tot zeven dagen duren. Bij het zuigen wordt het achterlijf van de teek steeds groter.
De beet van een teek is in principe pijnloos maar begint na enkele uren wel te jeuken.

Wat doe je na een tekenbeet?
Teken moeten meestal langer dan 12 uur vastzitten voor de bacterie kan overgedragen worden. Vindt je een teek, verwijder die dan ook onmiddellijk. Gebruik hierbij bij voorkeur een pincet.
Let er op dat je met de pincet de teek zo dicht mogelijk tegen de huid vast neemt. Neem indien mogelijk de huid zo vast dat er een “heuveltje” ontstaat.
Trek daarna voorzichtig de teek uit de huid zonder het lichaam te verpletteren. Ontsmet nadien de wonde, was je handen en steriliseer het gebruikte pincet (in kokend water leggen).
Noteer in je agenda de datum dat je een tekenbeet hebt opgelopen. Als je dan ziek wordt, kan de huisarts beter bepalen of de tekenbeet daarvan de reden kan zijn.

Naar de dokter of niet?
Je hoeft niet bij elke tekenbeet naar de dokter te lopen. De kans dat de ziekte optreedt is klein. Wees de eerste dagen wel aandachtig voor mogelijke symptomen. Verschijnt er een rode ring of wordt je ziek raadpleeg dan uw huisarts.
Let op, neem nooit op eigen initiatief preventief antibiotica. Let op, zwangere vrouwen gaan best wel na een tekenbeet langs de huisarts.

Hoe kan je ziek worden van een tekenbeet?
Sommige teken zijn besmet met bepaalde ziektekiemen/bacteriën. Bij het zuigen van bloed kan zo een bacterie overgedragen worden op de gastheer. De meest bekende ziekte veroorzaakt door teken is de ziekte van Lyme. Wanneer ze niet behandeld wordt, kan ze leiden tot ernstige ziekteverschijnselen in de spieren, de gewrichten, het zenuwstelsel en het hart.
Niet iedereen die een tekenbeet krijgt, wordt ziek.
Hiervoor moet de teek de bacterie met zich meedragen, de teek moet besmet zijn
de teek meestal langer dan 12 uren vastzitten op de huid
de ziekte doorbreken (dat gebeurt niet bij iedereen)
Recent onderzoek wijst uit dat gemiddeld 10% van de teken besmet zijn.

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme?
3 tot 30 dagen na een tekenbeet kan een rode, ringvormige vlek op de plaats van de beet verschijnen (ongeveer 60 % van de gevallen). Deze vlek wordt geleidelijk groter en voelt warm aan. Er kunnen ook griepachtige verschijnselen optreden (hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid en koorts).

Let op, deze verschijnselen zijn niet bij iedereen hetzelfde. De ziekte is goed te behandelen met een antibioticakuur.
Hoe langer men wacht met de behandeling hoe langer het herstel kan duren. Een snelle diagnose is daarom het best. Uitkijken naar tekenbeten en ziekteverschijnselen is dan ook de boodschap.
Belangrijk om weten is dat een preventief vaccin tegen deze ziekte nog niet bestaat.

Hoe voorkom je een tekenbeet?
Zowel tijdens als na een verblijf in bos of park kan je een aantal voorzorgen nemen om een besmetting door tekenbeten te vermijden. We zetten ze even op een rijtje.

Draag kledij die zoveel mogelijk het lichaam bedekt (lange mouwen, lange broek). De broek wordt best ook in de kousen of hoog schoeisel gestopt. Lichtgekleurde kledij heeft als extra voordeel dat teken makkelijker worden gezien voor ze de huid kunnen bereiken.
Draag een hoofddeksel en houd lang haar dicht bij het hoofd.
Blijf in parken en bossen zoveel mogelijk op de paden. Je vermijdt daardoor het betreden van de lage begroeiing waar teken bij voorkeur zitten.
Vertrouw niet op insectenwerende middelen op het lichaam of de kledij. Ze bieden niet voldoende bescherming tegen teken.
Controleer na elk verblijf het lichaam op teken. Bij de mens zitten deze beestjes bij voorkeur op het hoofd, de nek, oksels en knieholten, de liesstreek en de enkels.
Let op, kijk vooral kinderen grondig na!

BRON: Leveninspanje – Hoofdfoto: Garrapata (teek) Higieneambiental.