De tempel met de grootste koepel van Spanje en de vierde grootste ter wereld
De Koninklijke Basiliek van San Francisco el Grande is een neoclassicistische kerk in Madrid. Gelegen in de wijk Palacio, is het een van de belangrijkste kerken in de hoofdstad. Naast haar grote schoonheid en onmiskenbare architectonische waarde, valt ze op door een weinig bekend feit over haar koepel. Met een diameter van 33 meter is het de grootste koepel van Spanje en wordt beschouwd als de vierde grootste ter wereld, na de Dom van Florence, het Pantheon in Rome en de Sint-Pietersbasiliek in Rome.
Een korte geschiedenis van een groot juweel in Madrid
De oorsprong van de Basiliek van San Francisco el Grande gaat terug tot een oud franciscanenklooster. Volgens de legende werd het klooster rond 1217 gesticht door Franciscus van Assisi.
In de 18e eeuw werd besloten een grotere tempel te bouwen en het project werd aan Ventura Rodríguez toevertrouwd. Uiteindelijk werd zijn ontwerp niet uitgevoerd en werd gekozen voor een ontwerp van Francisco Cabezas. Er was al een grote koepel gepland voor de ruimte.
In 1768 werd de bouw stopgezet en staakte Cabezas het project. Antonio Pló nam de bouw van de koepel over. In 1776 kreeg Sabatini de opdracht om de voorgevel en de zijtorens te bouwen. Tijdens de Franse invasie werd het gebouw omgebouwd tot ziekenhuis.
Met de landconfiscaties van Mendizábal kwam het in handen van de staat. Vanaf 1869 werd het het Nationaal Pantheon, waar onder andere de stoffelijke resten van Calderón de la Barca en Garcilaso de la Vega te vinden zijn. Bovendien onderging de kerk aan het einde van de 19e eeuw een ingrijpende renovatie. Tijdens de regeerperiode van Alfonso XIII werd de kerk teruggegeven aan de franciscanen. De kerk heeft verdere renovaties ondergaan met als doel de fresco’s te restaureren.
De buitenkant van San Francisco el Grande wordt gedomineerd door de monumentale voorgevel van Francesco Sabatini. Het is een neoclassicistisch ontwerp, waarbij de architect de gevel moest aanpassen aan de ronde structuur. Het resultaat is een convexe, classicistische gevel.
De gevel is verdeeld in twee niveaus. Het eerste niveau bestaat uit drie halfronde bogen, ondersteund door Dorische pilasters en gescheiden door gekoppelde zuilen. Het tweede niveau heeft drie lateiopeningen, eveneens gescheiden door zuilen. Het geheel wordt bekroond door een centraal driehoekig fronton en een balustrade.
Boven de balustrade staan vier heiligenbeelden, meegebracht uit Londen. Het timpaan van het fronton toont het Jeruzalemkruis. Daarboven bevinden zich het Franciscaanse wapen en een koninklijke kroon. Aan weerszijden van de gevel verrijzen twee torens, bekroond met golvende spitsen en windwijzers.
Het interieur van de Basiliek van San Francisco el Grande
Binnen, boven de rotonde, valt de imposante koepel op. Het is de grootste van Spanje en de vierde grootste ter wereld. Hij is rijkelijk versierd met 19e-eeuwse muurschilderingen.
Het hoofdthema is Onze-Lieve-Vrouw van de Engelen. Verschillende scènes tonen koningen en heiligen die de Maagd Maria aanbidden. Carlos Luis de Ribera y Fieve was verantwoordelijk voor het iconografische ontwerp.
Rondom de rotonde staan de sculpturen van de twaalf apostelen . Ze zijn gemaakt door onder anderen Agapito Vallmitjana, Jerónimo Suñol en Ricardo Bellver. Ze zijn volledig uit Carrara-marmer gehouwen.
Een van de mooiste hoeken van de Basiliek van San Francisco el Grande is de hoofdkapel. Deze bevindt zich in de apsis. Oorspronkelijk hing hier een schilderij van Bayeu, de verschijning van Christus en de Maagd Maria aan Sint Franciscus van Assisi. Tijdens een renovatie in de 19e eeuw kwam het schilderij echter in het koor terecht.
De renovatie verrijkte de kapel. De apsis bevat vijf muurschilderingen, gescheiden door vergulde pilasters. De schilderijen, gemaakt door Manuel Domínguez en Alejandro Ferrant, beelden het leven van de beschermheilige van de basiliek uit. Ze worden vergezeld door beelden van de vier evangelisten.
De hoofdkapel bevat ook renaissancekoorbanken uit het klooster van Santa María del Parral. Daarnaast heeft de kerk zes kapellen, symmetrisch gerangschikt rond de rotonde. Sommige daarvan bevatten belangrijke schilderijen. De kapel van Sint-Bernardus herbergt een schilderij van de heilige door Francisco de Goya.
Het Museum van San Francisco el Grande
San Francisco el Grande heeft een museum met eenenvijftig schilderijen. Daarnaast omvat de collectie ook andere liturgische voorwerpen van grote artistieke waarde.
Tot de werken behoren belangrijke schilderijen uit de Spaanse en Italiaanse barokperiode. Hoogtepunten zijn onder andere Francisco Ribalta’s Sint-Hiëronymus en Alonso Cano’s Sint-Antonius van Padua. Ook te zien zijn Artemisia Gentileschi’s Jezus en de Samaritaanse vrouw en Luis Tristáns De Kruisafneming.
BRON: Espanafascinante – Hoofdfoto: (Basílica de San Francisco el Grande) Pepoexpress.
