De meest onbewoonde plekken van Spanje

Ontvolking op het platteland is een lange termijn probleem dat niet lang geleden effectief aan het licht is gekomen. Het heeft sinds de jaren zestig en zeventig grote delen van Spanje getroffen. Deze onbewoonde delen van Spanje overleven met een kleine bevolkingsdichtheid en een bovengemiddelde vergrijzing. Regio’s en territoria met prachtige monumenten en locaties die het ontdekken waard zijn. Deze kleine selectie bevat enkele van de meest opvallende.

Hooglanden van Soria (2 inw./km²)
Sinds de jaren zestig is de bevolking in deze regio in Soria met 85 procent gedaald. Van bijna 10.000 inwoners telt het nu nog maar zo’n 1.500. San Pedro Manrique is de belangrijkste stad en de enige gemeente met meer dan 200 inwoners, namelijk 620. Onder de vele steden en dorpen die zich in dit gebied bij La Rioja bevinden, zijn er veel onbewoond met amper twee mensen per vierkante kilometer.

Zoals gebruikelijk in deze gebieden, is de winter de moeilijkste tijd en de zomer betekent een tijdelijke toename van de bevolking, waarbij mensen terugkeren voor vakantie. Zo zijn de oplevingen tijdens de typische festiviteiten van San Juan in San Pedro Manrique.

The Universal Mountains (1,63 inw./km²)
Dit gebied, dat tussen drie provincies ligt, staat bekend als een van de meest onbewoonde van Europa. Daarom wordt het ook wel Spaans Lapland genoemd, een bijnaam die het deelt met het Keltiberische Serrania, waarvan het deel uitmaakt. Dit laatste is een territoriale samensmelting die wordt gekenmerkt door bergachtige omgevingen en de problemen van ontvolking die het lijdt. Montes Universales zijn zelfs minder dichtbevolkt dan de Scandinavische regio. Een van de redenen is dat de bevolkingscentra ver van elkaar verwijderd zijn.

De rivier de Guadalaviar, die bij aankomst in Valencia de Turia wordt, is een natuurlijke bron. Het landschap wordt gekenmerkt door grote kalksteenformaties. Dit zorgt voor een nog groter gevoel van verlatenheid en isolement. Tegelijkertijd maakt het de plek perfect voor actieve toeristische activiteiten zoals wandelen. Stilte is in ieder geval wat deze hoogvlakten tussen Cuenca, Teruel en Guadalajara regeert.

Campo de Daroca (5,80 inw./km²)
Campo de Daroca is goed verbonden met de A-2 en heeft minder dan zes inwoners per vierkante kilometer. Het is een doorgangsgebied tussen Zaragoza en het stadscentrum, dichtbij Cariñena of Calatayud. Daroca was een spectaculaire middeleeuwse enclave waar nog steeds een deel van zijn vestingwerken bewaard is gebleven. Naast de basiliek van Santa Maria of de waterpijp zoals La Mina is de belangrijkste attractie. De rest van het grondgebied is echter notoir wegkwijnend.

Een in wezen vlak gebied, de tweede stad die de meeste aandacht trekt in Campo de Daroca is Gallocanta. Niet voor niets heeft het een grote zoutwaterlagune die tot de grootste van Europa behoort. Hierdoor is het een natuurlijk aandachtspunt van het hoogste niveau. De afwezigheid van vis creëert een echt merkwaardig ecosysteem waarin vogels de hoofdrolspelers zijn. Zoogdieren en amfibieën zijn er ook in overvloed, beschermd omdat het een natuurreservaat is.

La Carballeda (3,61 inw./km²)
Het is gemakkelijk om dit onbewoonde Spaanse gebied te leren kennen omdat het, net als in het vorige geval, zeer goede verbindingen heeft. In feite is de Vía Sanabresa, een variant van de Vía de la Plata’s Weg naar Santiago, doorheen gaat. Op deze manier kunnen pelgrims uit de eerste hand de natuurlijke schoonheid van deze regio van Zamora zien, maar ook hoe leeg de dorpen zijn. Tussen bergen en indrukwekkende beboste gebieden, omringd door de Tera of de Rio Negro, verspreiden de landschappen van Carballo zich.

Deze regio ligt halverwege Sanabria, met Puebla en het meer aan het begin, en de valleien van Benavente. De regio combineert berggebieden met andere laaglanden. Mombuey is de meest opvallende populatie, hoewel de bevolking relatief verspreid is over kleine gemeenten. Ze telden allemaal amper 2.800 inwoners in 2018, wat neerkomt op een dichtheid van 3,61 per vierkante kilometer. De beschermheilige van de regio bevindt zich in Rionegro del Puente, die een uitzonderlijke kerk heeft.

Alto Tajo en Señorío de Molina (2,3 inw./km²) (hoofdfoto)
De provincie Guadalajara is een land van contrasten. Enerzijds floreren de gebieden nabij Madrid dankzij een industrie die echter in verval is. Aan de andere kant lijdt de rest al decennia lang onder de gevolgen van ontvolking, op enkele uitzonderingen na. Een goed voorbeeld hiervan zijn de Señorío de Molina en de Alto Tajo. Deze regio, die grenst aan Aragon en Cuenca, bestaat uit diepe valleien en geïsoleerde berggebieden, afgesneden door de langste rivier van Spanje. Net als bij de Tierras Altas van Soria laat de vergelijking met het begin van de eeuw een daling van 80 procent van de bevolking zien.

Op natuurlijk niveau is het natuurpark Taag de beste waarde. Tegelijkertijd maakt het spectaculaire landschap dat het genereert communicatie erg moeilijk. In de buurt van Montes Universales en de weg naar Daroca, maakt het deel uit van een van de gebieden die het meest zijn getroffen door de ontvolking van Spanje. Ondertussen heeft Molina de Aragón een statige uitstraling dankzij het middeleeuwse kasteel en andere monumenten. Door zijn grootte is het het belangrijkste centrum van het territorium en zijn omgeving.

Villa de Maderuelo (1,05 inw./Km²)
Tijdens de middeleeuwen waren de plaatsen die door de christenen op de Arabieren werden veroverd op verschillende manieren georganiseerd. Op de Castiliaanse grens was een van deze de oprichting van Comunidades de Villa y Tierra (“Stads- en landgemeenschappen”). Een daarvan is dat van Maderuelo, naast de Hoces del Río Riaza. Het Linares-stuwmeer vormt het decor voor de gemeente Segovia, die aan het hoofd staat van deze honderdjarige vereniging van steden.

La Cabrera (3,9 inw./km²)
De regio La Cabrera maakt deel uit van een ander zwart gebied van ontvolking, in León, nabij La Carballeda en Viana in Ourense. In dit geval is het een zeer bergachtig gebied dat tot op zekere hoogte de huisvestingsmoeilijkheden rechtvaardigt. De achteruitgang van de plattelandssector heeft deze echter nog meer getroffen. Het heeft minder dan vier inwoners per vierkante kilometer. Het is echter een belangrijk toeristisch gebied, met het economische potentieel dat dit kan hebben.

Het Baña-meer is bijvoorbeeld een natuurlijk spektakel. De bossen zijn er in overvloed, evenals de eerder genoemde hellingen. Dit maakt wandelen een prima alternatief voor actief toerisme om La Cabrera te ontdekken. Bovendien geven de bergen aanleiding tot zeer opzichtige bronnen en watervallen. Bovendien komen de dieren die de naam geven aan de regio, de berggeiten, bekend om hun behendigheid en slechte karakter, veel voor.

Comarca de Viana (7,9 inw./km²)
Je hoeft niet ver te gaan om het volgende territorium te bereiken in dit overzicht van ontvolking in Spanje. Het is in Ourense, in een land dat bekend staat om zijn bergen en zijn kruidenlikeur. Gudiña is een van de bekendste populaties van deze regio. Een referentiecentrum dat, samen met enkele anderen, verschilt van de rest van het gebied. Net als de Carballeda wordt het doorkruist door de Vía de la Plata in zijn Sanabresa-variant. De zeer brede valleien worden doorkruist door immense bergen waar veel stuwmeren zijn. De Serra Seca is een goed voorbeeld van deze geweldige plaatsen waar de Venda’s in overvloed aanwezig zijn, kleine dorpjes waar de tijd decennia geleden leek te hebben stilgestaan.

Comarca de La Moraña of Arévalo (15 inw./km²)
De omvang hiervan leidt tot verwarring. 15 inwoners per vierkante kilometer is een laag cijfer, maar valt op op de lijst. Maar als je Arévalo weglaat, zakt het aantal naar tien. In de meeste dorpen, met in veel gevallen minder dan 100 inwoners, is dat minder dan zes. Ontvolking vormt het hart van La Moraña. Het was al verlaten in de tijd van de Arabieren. Het beslaat een deel van het noorden van Ávila, een provincie die het meest wordt getroffen door de achteruitgang van het platteland. Deze regio staat al decennia bekend om zijn ontvolking. Oude steden die om wat voor reden dan ook verlaten waren. Gewassen zijn gebruikelijk in de vlakke gebieden. Tussen rivieren en glooiende hellingen ontdek je een streek van ingeperkte schoonheid waar je kunt wandelen tussen de overblijfselen van het verleden.

BRON: Fascinatingspain – Hoofdfoto: (Alto Tajo) Paco Donderis.